Warning: Creating default object from empty value in /wp-content/plugins/fastwp-redux-borano-extension/ReduxCore/inc/class.redux_filesystem.php on line 29
ZRÓB ZEZA. SZTUKA KONCEPTUALNA (1979-1981) – Łódź Kaliska
ZRÓB ZEZA. SZTUKA KONCEPTUALNA (1979-1981)
ZRÓB ZEZA. SZTUKA KONCEPTUALNA (1979-1981)

W roku 1975 Janiak, Koba i Wielogórski założyli Grupę Młodych Łódzkiego Towarzystwa Fotograficznego. Rok później przystąpił do nich Kwietniewski. Przyszli członkowie Łodzi Kaliskiej spotykali się często na wystawach, plenerach i sympozjach. Wzrastająca świadomość, fascynacja tym, co dzieje się obok, w świecie konceptualnej fotograficznej awangardy (w Łodzi do 1977 roku działał aktywnie Warsztat Formy Filmowej, a dzięki działalności Stefana Wojneckiego na „Konfrontacjach Gorzowskich” w drugiej połowie lat 70-tych w ruchu FIAP pojawiać się zaczęły dokonania medialne) − powodowały, że owa grupka nie bardzo pasowała już do ruchu amatorskiego, do tradycyjnie pojmowanej tam fotografii.(…)

Na Forum Fotografii Ekspansywnej zorganizowanym w 1979r przez Jaszczurową Galerię Fotografii  zostały zaprezentowane  prace medialne, np. „Zapis − Analiza Zapisu” Janiaka i Kwietniewskiego.
Rok 1980 okazał się wkroczeniem w strukturę polskiej sztuki konceptualno-medialnej. Grupa zaczęła pokazywać prace w miejscach dla tego ruchu istotnych.
Katalog towarzyszący wystawie w Małej Galerii w Warszawie opatrzony został między innymi następującymi stwierdzeniami:

Każda fotografia jest ekstremum rzeczywistości wizualnej. Widzenie ogranicza sztukę.

Zarówno katalog, jak i wystawa zawierały zdjęcia prawie wyłącznie nieczytelne poprzez nieostrość lub poruszenie podczas ekspozycji. Akcja „Poznawanie rzeczywistości” była fotografowaniem jednego ze skrzyżowań dróg przez pięciu członków Łodzi Kaliskiej wg różnych parametrów rejestracji. W rezultacie powstało 5 zupełnie niekomplementarnych zapisów. (…)

W maju 1980 w łódzkiej galerii Art Forum Janiak i Kwietniewski ogłosili tzw. „Czerwony manifest”:

… „Zobaczmy” umowność widzenia. Nauczmy się widzieć „od początku”.
Spójrzmy, jak rozwijała się sztuka bazując na schematycznym wyobrażeniu wyglądu rzeczywistości.
Uznajmy medium za pojecie puste.
Odrzućmy znak krępujący nasze niezależne postrzeganie.
Zakończmy na etapie niewerbalizacji.

NIEROZUMIEJMY!!!

oraz „Naukę widzenia”:

…Nie definiuj, nie określaj, nie porządkuj, po prostu ZAUWAŻAJ. Ucz się prywatnie, dla siebie, najlepiej nie mów nikomu o tym, że się uczysz. Zrób zeza.

i „Widzenie poza obrazem”:

…Istota niniejszego projektu polega na ty, że pożyczyłem na jeden dzień okulary Andrzejowi. Bez tych okularów jest mi się trudno obyć, natomiast jemu są zupełnie niepotrzebne. Marek

Towarzyszyły im fotograficzne doświadczenia Kwietniewskiego z migawką szczelinową czy przekraczaniem strefy ostrości („Przekraczanie nieskończoności”). Rzepecki pokazywał „Stany rzeczywistości wizualnej”, a Janiak zmagał się z własną fizycznością, sprytem, refleksją i inteligencją w automacie do robienia zdjęć paszportowych. Od sierpnia 1980 Janiak podejmował też gdzie popadnie próby „Badania zależności widzenia od…” kolejno: krzyczenia, stania, skupienia, społeczeństwa, obcowania z obcym i wielu innych czynników. Teksty towarzyszące wystawom były autorstwa głównie Janiaka i Kwietniewskiego, dobrze przygotowanego merytorycznie jako zajmującego się fizjologią mózgu na Wydziale Biologii i Nauk o Ziemi.

Mimo, iż w pierwszej warstwie twórczości Łodzi Kaliskiej uderza charakterystyczna dla sztuki medialnej frazeologia, konstrukcja prac i obszar penetracji, to w gruncie rzeczy jest ona obnażeniem bezsilności istoty ludzkiej wobec problemu zrozumienia rzeczywistości. A także nieprzydatności aparatu poznania naukowego używanego do jej wiarygodnego opisania oraz ułomności własnej fizyczności przy bezpośrednim z tą rzeczywistością kontakcie. Tak więc medializm Łodzi Kaliskiej to taki scjentyzm z ludzką twarzą, z humanistycznym przesłaniem u źródła. Znamienną puentą omawianego okresu jak i tego rozdziału jest plakat Janiaka i Kwietniewskiego, którego jedyną treścią jest wielki napis „ZRÓB ZEZA” z dopiskiem na dole drobnym maczkiem: „Widzenie jako fotografia”, Kraków 27.10.1980.

Cytat z pracy habilitacyjnej Marka Janiaka
pt „Ewolucja postawy twórczej Łodzi Kaliskiej na tle najnowszej sztuki polskiej
w okresie przemian kulturowych i społecznych lat 1975-2003 w Polsce”